De 31.945 grondgebonden koopwoningen zijn slechts 7% van het totaal aantal woningen in Amsterdam, maar toch altijd nog ongeveer zoveel woningen als in de stad Assen. Voor de klimaatambities van de gemeente Amsterdam betekent dit een niet te verwaarlozen aantal eigenaar-bewoners om te ondersteunen bij het verduurzamen van hun woningen.

Interviews met eigenaar-bewoners

Uit de 27 interviews die in het kader van dit onderzoek zijn gevoerd met Amsterdamse eigenaar-bewoners van grondgebonden woningen (hierna: eigenaar-bewoners) blijkt dat alle eigenaar-bewoners zich zorgen maken over de wereld en dubben over slimme maatregelen waarmee ze tegen de laagste kosten zoveel mogelijk energie en CO2 besparen. De actuele maatschappelijke thema's 'Groningen (van het gas af)' en 'Oorlog in Oekraïne (hoge energieprijzen)' hebben eigenaar-bewoners ervan overtuigd dat er 'wat' moet gebeuren en dat zij met verduurzamen van hun woning daaraan kunnen bijdragen.

Toch begint verbouwen altijd met het aanpassen van de woning aan de behoefte naar meer leefruimte beneden en meer slaapkamers op de verdieping(en) daarboven. Bijna iedereen vernieuwt bij verhuizen eerst de keuken en de badkamer en als er budget over is komen er zonnepanelen. Eigenaar-bewoners vinden het verstandig even af te wachten tot apparaten voor het verwarmen (elektrische cv-ketels, warmtepompen) uitontwikkeld zijn en er duidelijkheid is over al dan geen warmtenet in hun buurt. Op drastisch isoleren voor lage-temperatuurverwarming zitten eigenaar-bewoners niet te wachten. Zeker als het nieuwe huis in de jaren negentig geïsoleerd opgeleverd is. En al helemaal niet als dit moet gebeuren als ze er al wonen. Ook eigenaar-bewoners die positief staan tegenover een warmtenet, wijzen die door de hoge aansluitkosten en de afhankelijkheid van één commerciële leverancier af.

Ondersteuning nodig

In de interviews komt duidelijk het beeld naar voren dat eigenaar-bewoners ondersteuning nodig hebben bij het verduurzamen van hun woning. Deze ondersteuning richt zich op:

Denken in transitie

De energietransitie duurt nog enkele decennia dus richt daar ook het instrumentarium richting eigenaar-bewoners op in met continuïteit in langjarige collectieve acties, financiële regelingen en bewonerscoöperaties.

Neem twijfels weg

Zorg voor meer duidelijkheid over de energietransitie, met name over de uitbreiding van het Amsterdamse warmtenet. Maak duidelijk welke maatregelen met welke investeringskosten de grootste energiebesparing en het hoogste verduurzamingsrendement opleveren. En van welke maatregelen je nooit spijt krijgt (no-regret) wanneer er later nieuwe technieken ontwikkeld worden. Onzekerheid over wat wijs is zorgt voor uitstellen.

Vergroot de mogelijkheden

Verduurzamen gebeurt met spaargeld. Daarvoor lenen doen eigenaar-bewoners niet graag, zeker niet als de rente hoger is dan de spaarrente. Voor eigenaar-bewoners is het lastig een aannemer of installateur te vinden die kwaliteit levert, zich aan de planning houdt en normale prijzen rekent. Stimuleer dus ook de aanbodzijde om aan deze wensen te voldoen.

Maak het mogelijk

In de interviews benoemen eigenaar-bewoners drie 'onmogelijk' -makers. Er zijn eigenaar-bewoners die enorm op zien tegen het selecteren van maatregelen en het managen van aannemers. Subsidie aanvragen geeft veel administratief gedoe terwijl je maar moet afwachten of je alles goed hebt ingevuld. Tot slot geven eigenaar-bewoners in woningen met meerdere verdiepingen te kennen dat zij graag zouden doorstromen naar een kleinere en energiezuinige woning. Eigenaar-bewoners deels ontzorgen, subsidieregelingen vereenvoudigen en doorstroming bevorderen zal verduurzamen van woningen versnellen.

De rapportage bestaat uit drie delen. Naast het hoofdrapport (deel A) zijn er delen met de portretten van eigenaar-bewoners (deel B) en de bijlagen (deel C). Alle vormgeven om op een scherm te kunnen lezen.

met voorwoord van Kees Vendrik (voorzitter Nationaal Klimaat Platform)

'Voor Amsterdam maar ook voor andere gemeenten heel inspirerend'