field trip

lessen uit Kopenhagen

Pakhuis de Zwijger en Vereniging Deltametropool organiseren in 2014 en 2015 field trips naar metropolitane regio's in Europa. Op zoek naar sociale vernieuwing in de transitie die stedelijke gebieden plaats vindt. Met speciale aandacht voor wat bottum-up-initiatieven en stadsmakers hieraan bijdragen.

Samen met andere verkenners een paar dagen met zevenmijlslaarzen het metropolitane Kopenhagen-Malmö doorkruizen, heeft vele indrukken achtergelaten. In deze impressie de drie die me het meest bijblijven.

Impressie field trip Kopenhagen-Malmö

20-23 november 2014

Schaarste zorgt voor kwaliteit

Kopenhagen is overweldigend. Indrukwekkende gebouwen van zes of meer verdiepingen. Brede straten met stoepen en fietspaden. Kopenhagen herontwikkelt. Zo is een bezoek aan de oude Carlsberg brouwerij zonder meer de moeite waard. Kopenhagen bouwt. De bouwputten in het centrum beloven veel. De georganiseerde kunst op de schuttingen van de bouwplaatsen is om nu van te genieten. Veel gebouwen zijn nieuw. Het operagebouw Operaen uit 2005 is fraai.

De nieuwe gebouwen langs het havenfront zijn immens. Fietsend over de houten kades en de vele fietsbruggen valt al gauw de eenvormigheid op. Je haar zit in iedere volgende ruit nog steeds even verwaaid. De gebouwen lijken in stijl en grootte op elkaar. Ze zijn van hetzelfde stedenbouwkundige plan en in dezelfde periode gebouwd. Er lijkt genoeg geld om veel tegelijk te bouwen.

Minder geld ineens zou tot een meer geleidelijke ontwikkeling en daardoor tot meer diversiteit leiden. Meer diversiteit met af en toe een spannende overgang vind ik mooier. Schaarste (aan geld) zorgt dus voor een waterfront met meer kwaliteit. Wie had dat ooit gedacht.

Wat maakt dat ik me meteen thuis voel in Malmö?

Kopenhagen is geordend en schoon. Prachtige winkels vol Deens design. Met in deze tijd van het jaar vele kerstkramen op straat. Denen zijn gastvrij en laten een groep toeristen die even niet goed uitkijkt rustig voor gaan. Denen zijn fitte fietsers en benutten met gemak de groene golf van verkeerslichten van 20 kilometer per uur. Kopenhagens stadsuitbreiding Örestad heeft stijl. Spectaculaire flatgebouwen met grootse architectonische kwaliteit. En met de metro ben je in zeven minuten in het centrum.

De Øresundbrug verbindt Kopenhagen met Malmö. Het is nog geen drie kwartier met de trein. In het Westelijk Havengebied breidt Malmö uit. Er wordt van het verste punt, van zee terug ontwikkeld naar het centrum. Je moet eerst langs opwaaiend zand. Voorbij de gedraaide wolkenkrabber Turning Torso met zijn 54 verdiepingen beginnen de huizen. Gebouwen met verspringende appartementen die uitkijken op de Brug beschermen de kleurrijke huizen er achter tegen de zeewind. Energiezuinige huizen rond mini-pleintjes waar regenwater wordt opgevangen. Een kinderfietsje. Een bloempot. Het schemert als we het centrum van Malmö in lopen. Mensen op straat, zonder haast. De omringende oude gebouwen maken van Stortorget een sfeervol plein. Even verderop verrijkt de glazen entreekoepel van het onder de grond gelegen Station Triangeln de open ruimte waar zij deel van uitmaakt.

In Malmö wordt gebouwd om te leven, zo voelt het. In Kopenhagen lijkt het meer om mooie architectuur te gaan. Of ben ik dan toch dat provinciaaltje dat moet wennen aan het metropolitane?

Top-down bouwen voor de buurt is bottom-up

In het havengebied in het centrum niet ver van Nyhavn wordt een drie verdiepingen parkeergarage in het water aangelegd. Een parking experience voor 500 auto's. Met daarbovenop een kade: Copenhagen's vibrant new urban space aldus de folders. Waar iedereen kan komen om van de rust en het uitzicht te genieten. Waar grootouders met hun kleinkinderen wandelen. Waar in de zomer een strand wordt aangelegd en films en voetbalwedstrijden op een groot scherm worden geprojecteerd.

Precies wat de Kopenhagers al deden op de oude kade. “Nee, niemand heeft inspraak gehad: we hebben gezien wat de buurt wil en bouwen daarvoor”, is het antwoord als ik voorzichtig over participatie begin. Het is uitgesloten dat Kopenhagers hier misschien ook (nog) wat anders zouden willen. In Denemarken is het vertrouwen in overheden en andere instituties groot. Dus misschien is het nog waar ook.

Paul Basset, 27 november 2014